Սառցադաշտ

Սառցադաշտերը սառույցի բազմամյա կուտակումներ են։ Նրանք առաջանում են այնտեղ, ուր ձմռանը կուտակված ձյունը ամռանը չի հասցնում հալվել։ Այդպես լինում է բարձր լլեռներում, Արկտիկայի կղզիներում և Անտարկտիդայում։

Ամռանը, երբ օդի ջերմաստիճանը զրոյից բարձր է լինում, սառցադաշտերի մակերևույթին ձյունը հալվում է։ Այն աստիճանաբար վեր է ածվում ֆիռնի՝ առանձին սառցահատիկների, որոնք ամուր միացած են լինում իրար։ Սակայն դա դեռևս համատարած սառույց չէ։

Շատ ամառներ ու ձմեռներ պետք է անցնեն դեռ, մինչև որ հալված ձնաջուրը, ֆիռնի ձևով սառչելով, այն դարձնի համատարած սառույց։ Լեռներում սառցադաշտերի հաստությունը լինում է մինչև 100 մ, իսկ Անկտարտիդայում և Ատլանդյան օվկիանոսի հյուսիսային մասում գտնվող Գրելանդիա կղզում՝ 3-4 կմ։

Բոլոր սառցադաշտերը շարժվում են։ Այդպիսի հատկություն ունի սառույցը․ երբ սառցաշերտը շատ է հաստանում, սառույցն իր ծանրության ազդեցությամբ սկսում է դանդաղորեն հոսել։

Կովկասյան լեռնաշղթայի շատ սառցադաշտեր տարվա ընթացքում տեղաշարժվում են մոտ 100 մ Տյան Շանի և Պամիրի լեռների խոշոր սառցադաշտերը՝ 150-300 մ, իսկ Հիմալայների որոշ սառցադաշտեր՝ 700-1300 մ։

Պատահում է, որ իր ճանապարհին սառցադաշտը հանդիպում է քարե սահանքների։ Առաջանում են թեք սառցադաշտեր, որոնք ընդհանուր սառցադաշտի ամենավտանգավոր ու ամենադժվարանցանելի տեղամասերն են։

Սառցադաշտերը անուշահամ ջրի հսկայական շտեմարաններ են։ Նրա հալոցքից առաջացած ջրից գետեր են ծնվում։ Միջին Ասիայում և և չորային կլիմա ունեցող այլ վայրերում լեռնային գետերը սառցադաշտերի ջրով սնում են բարեբեր հողերի վիթխարի տարածությունները։