Մարդու իրավունքների պաշտպան

Մարդու իրավունքների պաշտպան, օմբուդսմեն, անկախ հասարական փաստաբան պաշտոնատար անձ, որը նշանակվում է երկրի կառավարության կամ խորհրդարանի կողմից։ Իրականացվում է պետական ու պաշտոնատար անձանց կողմից մարդու խախտված իրավունքների ու ազատությունների պաշտպանությունը վայելելով որոշ աստիճանի անկախություն։ Պաշտոնի պաշտոնական անվանումը տարբեր երկրներում տարբերվում է։

Առաջին անգամ 1809 թվականին խորհրդարանական օմբուդսմենի հիմնարկությունը եղել է Ռիխսթագը Շվեյցարիայում համաձայն այս տարվա ընդունված սահմանադրության։ Երկար ժամանակ այլ իրավական համակարգերում չի ընդունվել օմբուդսմենի ստեղծման գաղափարը, բացի շվեդականից։ Օմբուդսմենի պաշտոնը միայն ժամանակի ընթացքում շվեդական օրինակով, ներկայացվել է ՀՅուսիսային Եվրոպային այլ երկրներում․ 1919 թվականին Ֆինլանդիայում, 1952 թվականին Նորվեգիայում, իսկ մեկ տարի անց՝ Դանիայում։ Առաջին ոչ եվրոպական երկիրը, որն ընդունել է օմբուդսմենի պաշտոնը, 1962 թվականին եղել է Նոր Զելանդիան, առաջին սոցիալիստական պետությունը՝ Լեհաստանը 1987 թվականին։ Ներկայումս աշխարհի շուրջ 100 երկրներում օմբուդսմենները զբաղեցնում են իրենց պաշտոնները։