Ժարգոն

Երևի պատահել է, որ, լսելով հայերեն խոսող մարդկանց, նրանց խոսքի իմաստը չեք հասկացել: Պատճառն այն է, որ նրանք խոսել են ժարգոնով: Իսկ ի՞նչ է ժարգոնը։ Ժարգոնը մարդկանց սահմանափակ միջավայրում գործածվող լեզվի տարբերակ է, որը հիմնված է համաժողովրդական լեզվի բառապաշարի ու քերականության վրա, բայց որոշ բառեր, քերականական ձևեր ու արտահայտություններ այնպես են ձևափոխված, որ հասկանալի են ոչ բոլորին։ Ժարգոնը, ինչպես նաև սրան շատ բաներով նման արգոն, հատուկ է հասարակական այս կամ այն խավին, հատկապես ապադասակարգայնացած տարրերին՝ գողերին, խաղամոլներին, մաքսանենգներին, խաչագողներին։ Նրանք ձգտում են ինքնահնար բառերով կազմած խոսքով մեկուսանալ հասարակությունից, հասկանալի չլինել ուրիշներին։ Այս պատճառով էլ այդպիսի խոսքը երբեմն կոչվում է ծածկալեզու։ Օրինակ, Րաֆֆին իր «խաչագողի հիշատակարանը» վեպում խաչագողների խոսքից բերում է մի քանի նմուշ. «հոգվոց կարդալ» նշանակում է կողոպտել, «հարսանիք» նշանակում է քննություն, «կարմիր տունը»՝ Սիբիր, «գեղի խոտը»` միս։ Իրենց ժարգոնն ունեն նաև դպրոցականները, ուսանողները, զինվորականները, երաժիշտները, օդաչուները... Թեև գեղարվեստական գրականության մեջ ժարգոնը և արգոն օգտագործվում են հերոսների խոսքը տիպականացնելու համար, այնուամենայնիվ, այդ միջոցը հանձնարարելի չէ։ Պետք է մեկընդմիշտ հրաժարվել «հաջող» («հաջողություն» իմաստով), «նապրիմեր եմ ասում», «պենիայի ժամ», «սլուչայնի եղավ» և մնացած բոլոր արգո և ժարգոնային արտահայտություններից, ինչպես նաև «ուրեմն», «հասկանում ես», «գիտես», «մի խոսքով», «այսպես ասած» և նման բառերի ու բառակապակցությունների անհարկի կրկնություններից։ Եվ որքան խուսափեք նման արտահայտություններից, այնքան ձեր խոսքը կդառնա գեղեցիկ, մաքուր, հասկանալի ու կիրթ։ Այդ մասին դուք կարող եք կարդալ նաև «խոսքի մշակույթ» զրույցում։