Թթվածին

Օդի մեջ կա անգույն, անհոտ, անհամ մի գազ, որը նպաստում է շնչառությանն ու այրմանը։ Այդ գազը թթվածինն է։ Ամեն օր ամբողջ կենդանի բնությունը շնչառության համար հսկայական քանակությամբ թթվածին է ծախսում։ Հապա մեծ և փոքր բազմաթիվ վառարանները թե ջեռուցող, թե արդյունաբերական դոմենյան, մարտենյան, թրծման, որ ամեն տարի վառվում են մեր մոլորակի վրա։

Մենք վաղուց շնչահեղձ կլինեինք թթվածնի պակասից, եթե չլինեին բույսերի կանաչ տերևները։ Երբ արևի ճառագայթներն ընկնում են տերևներին, նրանք օդից կլանում են ածխաթթվական գազը և անջատում թթվածին դրանով իսկ վերականգնելով նրա պաշարը Երկրի մթնոլորտում։

Բայց միայն օդում չէ, որ թթվածին կա։ Միանալով մեկ ուրիշ գազի՝ ջրածնի հետ՝ թթվածինն առաջացնում է ջուր։ Երկրակեղևի յուրաքանչյուր երկրորդ ատոմը թթվածնի ատոմ է։

Դեռևս երկու հարյուր տարի առաջ մարդիկ անտեղյակ էին թթվածնի գոյությանը։ Միայն 1770 թ. քիմիկոսներն առաջին անգամ հայտնագործեցին, որ որոշ նյութեր տաքանալիս անջատում են այնպիսի մի գազ, որի մեջ, ինչպես օդում, այրվում է մոմը։ Ֆրանսիացի գիտնական Անտուան Լավուազիեն հայտնագործեց, որ այդ գազն ակտիվորեն մասնակցում է կծու հեղուկների՝ թթուների գոյացմանը։ Դրա համար էլ Լավուազիեն այն անվանեց «օքսիգենիում» լատիներեն բառով, որ նշանակում է «թթուներ ծնող», «թթվածին»։