Արագիլ

դուք, հավանաբար, շատ հեքիաթներ, երգեր ու բանստեղտությունեեր եք լսել արագիլ մասին:Այ, Օրինակ, Հովհանես Թումանյանի արագիլ բանաստեղտությունը

Արագիլ, բարով եկար

Հայ արագիլ, բարովեկար

Բունդ շինիր են հին ծառին

մեզ մոտ մնա ամբողջ տարին

այդ աագիլն է որ դյուրահավատորեն անցուդարձ է անում հենց գյուղի մերձակա մարգագետիններում և շիվերց ու ճյուղերց մեծ, լայն բույնը հյուսում գյուղական տան տանիքին։ Ոչ ոք ստույգ չգիտե, թե երբ է սպիտակ արագիլը` մեծ, աչքի զարնող այդ թռչյունը բարեկամացել է մարդկանց հետ:Բայց մարդիկ շատ թանկ է գնահատում այդ բարեկեցությունը, սպասում են թե երբ են արագիլները հաստատվելու տան, տանիկ նախանձությամբ պահում են նրանց հանգիստը և նույնիսկ կարծում են թե արագիլները երջանկություն են բերում տանտերերին:Եթե արագիլները բյուն հյուսեն ձեր տան տանիքին, ապա ամեն գարուն նորից ունորից կվերադառնան այնտեղ, նորից բնում աշխարհ կգան երկարոտ ձագուկները երեք կամ հինգ։ Մերթ ընդ մերթ նրանք հավատով աչք կհածեն մարդկանց, կսպասեն որսի ելած իրենց ծնողներին և տաք քամուց թեթեվակի կը խոնարվեն իրեն գլխկները ասես շնորակություն անելով թե՝ քամւն թե՝ բարի մարդկանց:Իսկ ծնողները հերթով կեր կբերեն նրանց`գորտեր, մկներ մողեմոտիկ մի ցեղակից՝սներ, զանազան միջատներ: Մինչև աշուն արագիլի ձագուկները կմեծանան, կդառնան ուժեղ թռչուններ ու կչվեն հարավ:Եվ գարնանը մարդիկ կսասեն իրենց հավատարիմ բարեմկամներիի վերադարձին:Արագիները ձայն չեն արձակում:Նրանք միմյանց հետ խոսում են կափկափյունով:Սպիտակ արագիլը ունի սև արագիլը բայց սա ապրում է խուլ անտառում և չգիտես թե մարդու հետ չի բարեկամցել:Այդ երկու տեսակներն ել կան հայաստանում :Սպիտակ արագիլն ապրում է արարատյան դաշտում լոռիում, իսկ սևը սևանա լճի ավազանում և այլ շրջանում: